Yeni yıla girildiğinde gazeteler önce yeni yılda hem ülke hem de kendi ekonomilerini merak ettikleri için paranın patronları ile özel söyleşi yaparlar.
Para ve ekonomi haberlerinden hiç anlamam, ama para ve ekonomi haberleri çok ve dikkatlice takip edilir.
Biz de HAYAT gazetesi olarak yazarımız Cüneyt TÜRKTAN’dan yıllardır finans ve finans yönetimindeki üstün deneyiminden dolayı GARANTİ BANK BBVA CEO’su Sayın Mustafa TİFTİKCİOĞLU ile tele röportaj yapmasını rica ettik.
Cüneyt TÜRKTAN sordu , GARANTİ BANK BBVA CEO'su Sayın Mustafa TİFTİKCİOĞLU cevap verdi.
Genel olarak 2024 yılını AB ve Romanya açısından nasıl görüyorsunuz?
Hem AB hem de Romanya için 2024 üç ana başlıkla yakından ilgili: seçimler, mevcut uluslararası çatışmaların sona ermesi ve enerji ve emtia ile ilgili konular. ABD seçimleri ve AB Parlamentosu seçimleri gelecekteki AB stratejilerine ve ekonomik gelişmelere yön ve ağırlık verecek. Söz konusu seçimlerin yanı sıra Romanya'daki yerel seçimler, Parlamento ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri de önümüzdeki 4 yıldaki ülkenin kalkınma politikaları ve eylemleri açısından büyük önem taşıyacak.
Uluslararası çatışmaların sona ermesi, etkilenen bölgelerin yeniden inşasına ve hem güvenlik nedenleriyle hem de ticari kısıtlamalar nedeniyle AB ekonomilerini olumsuz yönde etkileyen tedarik zinciri aksaklıklarının düzeltilmesine destek olacaktır. Enerji üretimi kompozisyonu ile enerji ve emtia fiyatları, tüketim ve ekonomik gelişmeler üzerinde doğrudan etki yaratarak enflasyonist ortam üzerinde büyük etki yaratacaktır
2024 yılında Romanya'ya bakıldığında enflasyon oranında iyileşme, ılımlı ekonomik büyüme ve kamu borcunda artış öngörülüyor. Avrupa Komisyonu'nun tahminlerine göre enflasyon oranlarındaki düşüş eğilimi devam edecek, ancak ülkede enflasyon yüksek düzeyde kalarak Avrupa Birliği ortalamasının üzerinde seyredecek.
Öte yandan tahminler Romanya'nın ekonomik büyümesinin Avrupa Birliği ortalamasını aşacağına işaret ediyor. AB'nin %1,3 civarında bir ekonomik büyüme yaşayacağı tahmin edilirken, Romanya'nın %3,1'lik bir Gayri Safi Yurtiçi Hasıla büyümesi elde edeceği tahmin ediliyor. Ayrıca 2024 yılı için Romanya'da işsizlik oranının daha da azalarak Avrupa Birliği ülkeleri ortalamalarının altında seyredeceği öngörülmekte.
AB ve Romanya için bahsi geçen tüm potansiyel jeopolitik ve makro risklerin azaltılabileceğini, bir miktar daha iyi bir yıl geçireceğimizi ancak özellikle yukarıda özetlenen riskler nedeniyle uzun vadeli yatırım kararlarında temkinli davranılması gerektiğini düşünüyoruz.
-Avrupa Birliğinde görülen büyüme hızının yavaşlaması Romanya’da ve bankacılık sektörüne nasıl yansır?
Avrupa Birliği düzeyinde fark edilen büyüme yavaşlaması, bu yavaşlamayı düzeltmek amacıyla güvercin faiz ortamına geçişin arka planını oluşturuyor. Bu, daha yüksek ticari ve perakende faaliyetin kapısını aralıyor ve bankacılık sektörü üzerinde olumlu bir etki yaratıyor.
Ekonomik etki açısından, AB düzeyinde böyle bir büyüme yavaşlaması 2022'nin sonlarından itibaren fark edildi ve enerji fiyatlarındaki değişimle tetiklendi. Bu olumsuz etkinin Romanya ekonomisi tarafından, özellikle de sanayi tarafından halihazırda absorbe edildiğini ve Romanya endüstrisinin (ilk 11 aydan sonra kaydedildiği gibi) %5 civarında bir yavaşlama göstermesine rağmen, GSYİH'nın %2'ye yakın bir artış ile AB ve Doğu Avrupa ülkeleri ortalamasının üzerinde seyredeceği düsünülüyor.
Romanya ekonomisinin dayanıklılığı ve 2024 yılında AB tarafından bütçelenen yatırım harcamaları (2023 yılına göre %30 daha yüksek veya nominal olarak 5,4 milyar Avro) ve AB Çok Yıllı program (EU multiannual program) ve AB Yeni Nesil planları (EU Next Generation plans) sayesinde 2024 yılındaki büyümeyi bir miktar artırabilir.
Özel tüketimin hızlanması beklenirken, tahminler doğrultusunda bu süreçte yatırımlar GSYİH büyümesine ana katkıyı sağlamaya devam edecek. Güçlü dış mali girişler ve yüksek hükümet bütçe açığının etkisiyle cari işlemler açığının daha da yüksek kalması muhtemel görünüyor.
Kısacası, Avrupa Birliği'nde büyümedeki yavaşlama gerçekten de bazı zorluklara yol açabilir, ancak Romanya ve bankacılık sektörünün değişen ekonomik manzarayı yönlendirmek ve hatta bunu fırsata çevirmek için oldukça iyi bir konumda olduğuna inanıyorum.
Aslına bakılırsa Romanya dış ekonomik faktörler karşısında son dönemde oldukça dayanıklılık gösterdi ve ortaya çıkan sayısız zorluğa rağmen bankacılık sektörü son birkaç yılda hızlı uyum sağlayabildiğini kanıtladı.
-İnşaat sektörü ekonomide lokomotif rol oynuyor. Bu sizi nasıl etkiliyor? Özellikle personel sorunu had safhada. Nitelikli personel AB ülkelerine kaçarken, vasıfsız işgücü ithal ediliyor.
Romanya'nın inşaat sektörü bu yıl, özellikle kamu projelerinin etkisiyle Ocak-Kasım döneminde yıllık %10,7 oranında ivme kazandı. 2024 planları ise yatırımların yüzde 30 oranında artırılmasıyla daha da iddialı bir duruma gelecek. İlgili sektörlere ve de bankacılık sistemine olumlu yansıması bekleniyor.
Romanya hükümeti 2024 için 100.000 AB dışı ulusal çalışma izni kotası yayınladı; bu miktar 2022 ve 2023 ile aynı seviyede. İşverenlerin çoğu perakende, HoReCa, hizmetler, inşaat, ulaştırma/lojistik veya turizm sektörlerinden ve aynı zamanda maksimum iki yıllık deneyim gerektiren "giriş seviyesi" pozisyonlarından. Bu durum nitelikli personel dengesi açısından sorun yaratacak ancak bu sadece Romanya'yı etkileyen bir konu değil, küresel bir olgu. Bunun yanında önemli yatırım projeleri de uygun teşviklerle yüksek vasıflı çalışanların ilgisini çekmeğe devam etmekte.
Kısacası inşaat sektörü, ekonomide gerçekten hayati bir rol oynamakta ve çeşitli alanlardaki birçok kuruluşun faaliyetlerini farklı şekillerde etkilemektedir. Ancak her zaman çeşitli zorluklarla ve krizlerle karşı karşıya kalan, varlığını ve büyümesini sürdüren bir sektör.
Öte yandan, finansmana erişim bu sektör için kilit bir unsur olmaya devam ediyor ve biz de Garanti BBVA olarak bu sektördeki oyuncuların ortağı olmaya devam edeceğiz ve planlarını hayata geçirmek için desteğe ihtiyaç duydukları her an onların yanında olacağız.
-Farklı sektörlerdeki işgücünde zorluklar görüyor musunuz?
Elbette olumsuz demografik eğilimler ve özellikle Romanya'nın büyük şehirlerinde sıfıra yakın olan nispeten düşük istihdam oranı nedeniyle işgücü piyasası sıkı olmaya devam ediyor. İşsizlik oranının önümüzdeki iki yılda da düşük seviyede kalması bekleniyor.
Öte yandan, ulusal istatistikler geçen yıl bazı sektörlerde ücretlerde ve iş fırsatlarında artış olduğunu gösterse de, Ukrayna'daki savaş, enerji krizi ve enflasyon gibi yakın gelecekte işgücü piyasasını olumsuz etkileyebilecek belirsiz faktörler de mevcut.
Bu nedenlerle, işgücü ortamındaki değişikliklerin sonucu olarak çeşitli sektörlerde zorluklar ortaya çıkabilir. Ancak bu zorluklar aynı zamanda çalışma ortamını iyileştirme fırsatlarına ve mevcut çalışanları elde tutmak ve yenilerini çekmek icin sunulan faydaları geliştirmeye de dönüşebilir.
Deneyimlerimiz, çalışan geliştirme programlarına yatırım yapmanın ve esnek çalışma kalıplarını benimsemenin, sektörlerin gelişen taleplerini karşılayabilecek dayanıklı, istikrarlı bir iş gücü yaratabileceğini gösteriyor. Hem kamu hem de özel sektörde nominal ücretlerin 2023 yılında çift haneli oranda arttığını ve 2024 yılında da hızla devam edeceğini belirtmekte fayda var.
-Kredi portföyünüzde ağırlık hangi sektörde? 2024 yol haritanız nasıl? Farklılık gösterecek mi?
Kredi portföyümüz yıllar içerisinde bilinçli olarak çeşitli sektörlere göre dengeli bir yaklaşımla çeşitlendirilmiştir. Bu strateji, riskleri azaltmamıza ve değişen pazar dinamiklerine uyum sağlamamıza olanak sağladı. 2024 yılına baktığımızda bu çeşitlendirilmiş portföyü sürdürme kararlılığımızı sürdürüyoruz.
Yol haritamız, müşterilerin tercihlerini ve ihtiyaçlarını anlama ve karşılamaya sürekli odaklanmayı vurgulamaktadır. Küresel trendler ve artan çevre bilinci doğrultusunda, çevrenin korunmasına daha fazla önem vereceğiz. Sürdürülebilir uygulamalarla uyumlu, doğa üzerinde olumlu etkiyi teşvik eden yatırımları teşvik etmeyi ve desteklemeyi hedefliyoruz. Bu ileriye dönük yaklaşım, sorumlu bankacılığa ve daha yeşil ve daha sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunmaya olan bağlılığımızı yansıtıyor.
Garanti BBVA Romanya'nın şirket kredi portföyü, endüstriyel üretim, gıda ve gıda dışı imalat, tarım, sivil inşaatlar gibi ürün yelpazemizi çeşitli ekonomik segmentlerdeki belirli şirketlerin ihtiyaçlarıyla eşleştirmeye çalışırken, sektörel bölünmüş bir bakış açısıyla dengeleniyor. 2024 yılı için bazı sektörlerde piyasanın yavaşlaması sonucu kredi talebi doğal olarak daralacak (örneğin konut sektöründe geçen yıl talep oldukça zayıftı ve 2024 yılında da trendin devam edeceğini tahmin ediyoruz). Yeni izinlerin/yeni projelerin sayısının azalması ve konut kredisi talebinin azalması bekleniyor.
2024 için net stratejik yönümüz sürdürülebilir, ihtiyatlı ve kârlı büyümedir; bu da belirsizlik ve değişkenlik içinde yol alırken yeni işler yaratmamız gerektiği anlamına gelir. Makroekonomik ve jeopolitik ortam bu yıl hem Romanya'da hem de dünya çapında oldukça karmaşık olmaya devam edecek: ABD, AB kurumları ve Romanya dahil olmak üzere dünya çapında 50 ülkede seçimler yapılacak. Yerel düzeyde, özel sektörün seçim yıllarında oldukça büyük yeni yatırımları erteleme veya azaltma eğilimi var, üstelik faizlerin en azından yılın ilk yarısında hala yüksek kalacağı ve enflasyondaki yavaşlamanın hala geciktiği gerçeği bunu doğruluyor. Böylece, Romanya'nın bu yılki büyüme motoru, hem altyapıya yapılan kamu harcamalarını destekleyen Devlet Bütçesinden hem de 5 milyar Avro'yu bulan AB fonları olacak. Bu kaynaklar, yeşil enerji, döngüsel ekonomi, adil geçiş, tarımsal yapı malzemeleri üretimi ve ileri dijital teknolojiler için devlet yardimlari veya diğer hibeler olarak ilk yarıda ekonomiye enjekte edilecek.
Küresel ölçekte son dönemde daha da görünür olan yeni eğilimleri iş planımıza giderek daha fazla dahil ediyoruz: Yapay zeka devrimi, iklim değişikliği riskleri, bozulan uluslararası değer zincirleri ve bunun sonucunda ortaya çıkan içselleştirme eğilimi, yaşlanan nüfus ve nitelikli iş gücü kıtlığını önemli başlıklar olarak görüyoruz.
Romanya, şirketlerinin ithalata bağımlılığını azaltacak ve ülkenin ticari dengesini olumlu yönde etkileyecek güçlü yerel tedarik zincirleri oluşturmaya teşvik ederek benzersiz coğrafi konumu ve istikrarından yararlanabilir ve bölgede stratejik olarak daha aktif hale gelebilir.
Garanti BBVA Romanya olarak hedefimiz, müşterilerimize işletme sermayesi kredilerinden ticaret finansmanı araçlarına ve yatırım finansmanına kadar geniş bir yelpazede finansman seçenekleri sunmak, Romanya'da yatırım kararlılığı olan güçlü yerli ve yabancı şirketlere uzun vadeli bir ortak olmak ve günlük operasyonlarını hazine ürünleri ve elektronik ödeme çözümleri ile tamamlanmaktadır.
-Hedeflerinize ulaşmak için fonlanma riskiniz var mı? Stratejik büyümeye devam edecek misiniz? Hedeflerinizi biraz anlatabilirmisiniz?
Garanti BBVA Romanya, Romanya pazarındaki son 26 yıldır başarıyla uyguladığı kendi kendini finanse edebilen iş modelini sürdürecek. Markamız kamuoyu algısı açısından güçlü olup bankamızın risk göstergeleri sağlam ve sağlıklıdır. Tüm müşteri segmentlerine (büyük şirketler, KOBİ'ler ve bireyler) hizmet vermede güvenilir bir ortak olmaya devam ederek, sağlıklı ve karlı bir şekilde pazar payımızı daha da artırmayı hedefliyoruz. Bu amaçla finansal uzmanlığımızdan, yeteneklerimizden ve yerel iş ortamını destekleme kararlılığımızdan yararlanıyoruz.
2022 yılı Garanti BBVA tarihinde bugüne kadarki en iyi yıl oldu ve kârlılık da dahil olmak üzere tüm beklentileri aşan finansal sonuçlar elde ettik. 2023 yılı sonuçları da oldukça iyi ve daha önce çizilen büyüme çizgisini takip ediyor, dolayısıyla 2024 yılının başında iyi bir konumda olduğumuzu söyleyebiliriz.
Ayrıca stratejik büyümemize bağlı kalmaya devam ediyoruz. Hedeflerimiz arasında pazardaki pozisyonumuzu daha da ilerletmek, dijital yetkinliklerimizi geliştirmek ve müşteri odaklı yenilikleri teşvik etmek yer alıyor. Özel çözümler sunarak, teknolojik gelişmeleri benimseyerek ve stratejik ortaklıklar keşfederek lider bir finans kurumu olarak konumumuzu güçlendirmeyi hedefliyoruz. Temel bankacılık uygulamalarımızı tamamen modernize edilmiş bir altyapıya taşımak ve dijital yetkinliklerimizi artırmak için önemli bir proje başlattık. Ek olarak, finansal istikrarı ve mevzuat uyumluluğunu korumaya ve hissedarlarımıza, müşterilerimize ve hizmet ettiğimiz topluma değer sunmaya kararlıyız.
-Uzmanların dediğine göre bütçe açıklarını azaltmak için şirketlere getirilen son vergi artışları hakkında yorumunuz nedir? Size ve diğer kurumlara yansıması ekonomik bir sıkıntı yaratır mı? Kurumlar bu vergileri nasıl karşıladı?
Bütçe açıklarını azaltmayı amaçlayan son vergi artışlarının şirketler üzerinde yarattığı zorlukları kabul etsek de, bu kararların daha geniş ekonomik manzara dikkate alınarak ele alındığına inanıyoruz. Yetkililerin mali ihtiyaçlarla işletmelerin dayanıklılığı arasındaki dengeyi iyi tayin etmesi gerekiyor. Umarız bu artışlar geçici olur ve belli bir süre sonra normal seviyelere gelinir. Şirketler, yeni vergilerle karşı karşıya kaldıklarında operasyonel verimliliği optimize etme, maliyet tasarrufu önlemleri alma, finansal araçlar kullanmak gibi stratejiler yoluyla artan fon ihtiyaçlarını karsilayabilirler.
Romanya Bankacılık Sistemi, son dönemde kaydedilen artan kârlılıkla güçlü ve sağlam kalmaya devam ediyor. Son dönemde uygulanan geçici vergi artışı, kurumumuzun ve genel olarak bankacılık sistemimizin karlılığını etkilese de büyük bir ekonomik sıkıntı teşkil etmeyecektir.
Garanti BBVA, bir finans kuruluşu olarak ekonomik baskı zamanlarında uyum sağlamanın öneminin bilincindedir. Dahası, biz de dahil olmak üzere şirketlerin bu zorlukların üstesinden stratejik planlama, operasyonel verimlilik ve basiretli finansal yönetim yoluyla gelebileceklerine inanıyoruz.
Müşterilerimizi her zaman destekleme, yeniliği teşvik etme ve güçlü bir sermaye temelini sürdürme taahhüdümüz, bizi bu tür değişim zamanlarında ekonomik ortama uyum sağlamaya ve ona olumlu katkıda bulunmaya yönlendiriyor.
