Vücudumuzda birçok organı tutan sistemik hastalıklar göz bulguları oluşturabilmektedir. Bunun temel nedeni gözde damar, sinir ve bağ doku yoğunluğunun çok yüksek miktarda oluşudur. Gözde bulgu oluşturan hastalıkları şöyle sıralayabiliriz:
Kalp ve Damar hastalıkları
Endokrin ve metabolik hastalıklar
Kan hastalıkları
Solunum sistemi hastalıklar
Sindirim sistemi hastalıkları
Romatizmal hastalıklar
Cilt ve müköz membran hastalıkları
Sistemik enfeksiyon ve inflamatuar (iltihabi) hastalıklar
Malign hastalıklar olarak sıralandırılabilir.
Kalp ve Damar hastalıkları
Hipertansiyon, Kafa içerisinde büyük ve önemli (şahdamarı vs) damarlar, kalp enfeksiyonları özellikle retina dokusunda hasarlar oluşturabilmektedir. Hipertansiyon retina içinde atardamar, toplardamar ve kılcal damarlarda yapısal bozukluklara ve buna bağlı dokunun kan akımı ve beslenmesinin bozulmasına neden olur. Damarlarda tıkanma olması ile ani ve kalıcı görme kaybı yaşanır. Görme sinirinde enfarktüs gelişerek yine ani kalıcı görme kaybı gelişebilir. Aynı zamanda göz hareketlerini kumanda eden sinirlerde de damar tıkanmalarına bağlı bakış felçleri ve çift görme şikayetleri izlenebilir.
Endokrin ve metabolik hastalıklar
Bu grup içerisinde gözde hasar yaratan en önemli hastalık Diabetes Mellitus (şeker Hst)’tur. Gelişmiş ülkelerdeki körlük sebepleri arasında en önde diyabete bağlı retina bozuklukları gelmektedir. Diyabet denilen hastalık esasen küçük damarların yapısının bozulması ile karakterizedir. Damar duvarlarında bozukluk sonucu doku içerisine kan ve plazma kaçağı olmakta, dokuda ödem gelişmekte, beslenme bozukluğu ve enfarktüs gelişmekte ve işlevsel olmayan yeni damar oluşumları uyarılarak doku yapısının iyice bozulmasına neden olmaktadır.
Bir diğer önemli endokrin sistem kaynaklı göz sorunları Tiroid Hastalıklarında izlenir. Bu hastalarda göz kapak hareketleri ve görünümü bozulur, Göz bulunduğu çukurdan öne doğru itilir, dışarı doğru belirginleşir, göz hareketlerinde kısıtlılık oluşur ve iki gözün birlikte senkron hareket etmesi zorlaşır çift görme gelişir. Göz sinirine bası artar ve görme kaybı gelişir. Ayrıca kuru göz sendromuna neden olur.
Ayrıca Böbreküstü bezi hastalıkları (Cushing ve Addison), Paratiroid bezi ve Hipofiz bezi hastalıklarında göz tutulumu ve değişik görme sorunları ortaya çıkar.
Kan hastalıkları
Vit B12 eksikliğine bağlı olanı en ösık olmak kaydıyla tüm anemi tiplerinde retina ve optik sinir fonksiyonu bozulur. Hemoglobin hastalıklarında kılcal damar düzeyinde tıkanıklıklar ve buna bağlı retina sorunları gelişir. Yine Lösemi, pıhtılaşma hastalıkları gibi değişik kan hastalıkları gözde sorunlar ile kendini gösterebilirler.
Solunum sistemi hastalıklar
Kronik Akciğer hastalıklarında vücutta karbondioksit birikmekte ve buna bağlı olarak retina damarlarında yapısal değişiklikler ve retina dokusunda beslenme bozukluğu ortaya çıkabilmektedir.
Sindirim sistemi hastalıkları
Crohn hastalığı, Ülseratif Kolit, Whipple gibi iltihabi barsak hastalıklarında konjonktivit, ön üveit, sklerit, papilit gibi göz hastalıkları oluşabilmektedir.
Romatizmal hastalıklar
Bağ doku hastalıkları, Artritler, Vaskülitler gibi romatizmal hastalıklar çok sık olarak göz dokusunda sorunlara neden olmaktadır. Romatoid Artrit, Ankilozan Spondilit ve Juvenil Romatoid Artrit göz içerisinde üveit adını verdiğimiz iltihaplanmaya neden olmaktadır. Ayrıca sklerit, kuru göz sendromu ve kornea patolojileride oluşturabilirler. Ayrıca bu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar (klorokin gibi) retina ve optik sinirde toksik etki yaratabilir.
Bağ doku hastalıkları (SLE, Skleroderma, Polimyozit, Dermatomyozit, Sjögren sendromu) cilt hastalıklarına bağlı kapak sorunları, retina damar hastalıkları ve nörooftalmolojik sorunlar oluşturabilir.
Vaskülit ile seyreden romatizmal hastalıklarda ise retina ve optik sinirde hasar gelişmektedir.
Cilt ve müköz membran hastalıkları
Stevens Johnson sendromu, Akne Rozasea,oküler skatrisyel pemphigoid gibi dermatolojik hastalıklarda konjonktiva ve sklera gibi örtü tabakalarda kronik, iyileşmesi güç iltihabi ve ülseratif değişiklikler oluşur.
Sistemik enfeksiyon ve inflamatuar (iltihabi) hastalıklar
Tüberkülöz, Sifiliz, Sarkoidoz, Lepra, Herpes Zoster ve AIDS gibi hastalıklar gözde de hastalık oluşturabilmektedir.
Malign hastalıklar
Birçok kanser tipi primer olarak ya da metastaz şeklinde göz dokularına yerleşebilmektedir.
Sonuç itibarıyla vücutta birçok hastalık, damar ve sinir dokularını yoğun biçimde içeren göz dokusunda da yerleşip, görsel fonksiyonumuzu tehdit edebilmektedir. Tüm bu sorunların giderilmesi, altta yatan sistemik hastalığın teşhis edilebilmesi ve etkin tedavisinin yapılması ile mümkündür. Bu noktada altta yapan hastalık ile ilişkili branş hekimi ile birlikte çalışılması tedavi şansını artıracak önemli bir işbirliği faktörüdür.
Dr. Ümit AYKAN
